مسئله برابری حقوق زن و مرد در کشور “عربستان” یکی از مسائلی است که در سال های اخیر توجه رسانه‌ های بین المللی را به خود جلب کرده و باعث شده تا گزارش های زیادی از وضعیت زنان این کشور منتشر شود. بویژه با رشد دسترسی به اینترنت، اکنون زنان عربستانی دنیای متفاوت از جامعه بسته و سنتی خود مشاهده می‌کنند. همین مسئله باعث شده تا مسئله “حق رای” و “اعطای حق رانندگی” به یکی از چالش ‌های اساسی مسئله حقوق زنان در عربستان تبدیل شود. در سال جاری “کمیته حذف تبعیض علیه زنان سازمان ملل متحد” گزارشی را منتشر کرد.
در آن گزارش از دولت عربستان خواسته شده تا هرچه سریعتر به مسئله قیمومیت مردان در این کشور خاتمه دهد و در راه برابری حقوق زنان و مردان بکوشد. این در حالی است که عربستان در سال ۲۰۰۰ به معاهده بین المللی حذف تبعیض علیه زنان پیوسته و “سازمان ملل” برای بررسی وضعیت زنان در این کشور هر ساله نمایندگانی به این کشور می‌فرستد.
با این همه به نظر می رسد که زنان عربستانی با مشکلات بسیاری برای رفع تبعیض و حقوق برابر با مردان رو به رو هستند. چرا که جامعه عربستان همچنان یک نظام طایفه ‌ای و متکی به ثروتمندان و سرمایه ‌دارانی از جنس مذکر است. به همین دلیل تفاوت چندانی بین شهرهای “مدینه” و “مکه” با دیگر شهرهای عربستان نظیر “طائف”، “جده”، “ظهران” و “ریاض” مشاهده نمی‌شود و در همه این شهرها وضعیت حقوق زنان و برابری جنسیتی بر طبق گزارش سازمان ملل متحد در سطح نازلی قرار دارد.
:: سیاه، رنگی که زنان عربستانی با آن بزرگ می ‌شوند
زنان یکسره سیاه پوشند، درگرمای هوای عربستان از فرق سر تا انگشتان پا در چادرهایی سیاه رنگ پیچیده شده اند. چادرهای عربی یکسره و آستین دار است. بنابراین هنگامی که زن عرب این چادر را به تن می کند تنها چشمان سرمه کشیده اش از زیر چادر سیاه پیدا می ‌شود. تازه همان یک جفت چشم با سه نوع لایه روبنده پنهان می ‌شود. یک لایه از این روبنده، توری نازکی است. لایه بعدی پارچه نخی نازک است و لایه سوم پارچه ای ضخیم است. هر کدام از این لایه های روبنده در جایی کاربرد دارد.
در فروشگاه ‌ها زنانی را می ‌بینید که روبنده خود را بالا زده اند و مشغول خرید پارچه های زربافت توری هستند. در برخی فروشگاه ها نیز زنان با لایه سوم که ضخیم ‌ترین روبنده است، صورت خود را پنهان کرده اند و مشغول خرید لباس های کوتاه و بدن نما هستند. لباس های نازک و بدن ‌نما، دامن هایی کوتاه و براق که پنداری مورد پسند شوهرانشان است. بهترین تفریح زنان عربستانی پرسه زدن در فروشگاه های لباس و زیورآلات است که اغلب تا ساعت ده شب باز هستند. این فروشگاه‌ ها البته کیفیت‌ های مختلفی از منسوجات را عرض می ‌کنند.
فروشگاه ‌های ارزان قیمت که انواع فراوان پوشاک و وسایل مختلف در آن ها یافت می‌شوند به “مال” مشهور است و بیشتر ایرانیان طالب آن هستند. اما فروشگاه ‌هایی گرانقیمت نیز وجود دارند که بیشتر برندهای مشهور جهانی هستند و آخرین مدل از کیف، کفش، دامن و لباس های مهمانی را عرضه می‌کنند. در بیرون این فروشگاه ‌ها، آخرین مدل‌ از اتومبیل های روز جهان پارک شده و یک مرد درون آن نشسته و منتظر یک زن یا چند زنی است که برای خرید به فروشگاه رفته است. چرا که هیچ زنی اجازه ندارد به تنهایی برای خرید به بیرون منزل برود و حتماً باید یک پسر بالغ همراهشان باشد.
به طور معمول خانواده ‌های متمول عرب برای زنان خود فردی فیلپینی یا پاکستانی را اجاره می ‌کنند که در خدمت خانم یا دختران منزل باشد و با او برای خرید و یا کارهای شخصی بیرون برود. البته مردان عربستانی اغلب علاقه چندانی به خرید همراه همسر یا اعضای مونث خانواده خود ندارد. اگر هم با زنان خود به فروشگاه بیایند، اجازه اظهار نظر به او نمی دهند و با زن در مورد خرید لباس صحبت نمی کنند.
حتی ممکن است پدرخانواده برای دخترش لباسی را در حضور مادر خانواده انتخاب و خریداری کند و در تمام زمان خرید، زن دخالتی در سلیقه همسرش نکند. مردان عربستانی گاهی با تعجب و گاهی با غیظ و اخم به مردان ایرانی در حال خرید نگاه می کنند. آنجا که پیرزن دهاتی ایرانی در حال چانه زدن با فروشنده است و همسر پیر او کنارش ایستاده و به پول های مچاله شده در دستانش نگاه می کند.
در بزرگ ترین فروشگاه های مدینه و مکه که حتی لباس های مارک دار جهانی عرضه می کنند، غیبت یک عنصر لازم برای هر فروشگاهی توی ذوق می زند. آیینه در فروشگاه ها دیده نمی ‏شود. فروشنده پاکستانی استفاده از آیینه را حرام می داند و می گوید که اگر فروشگاهی آیینه نصب کند با مجازات هایی سخت از سوی “وزارت امربه معروف و نهی از منکر” رو به رو خواهد شد. بدین ترتیب هیچ فروشگاهی جایی به نام “اتاق پرو” و یا “تعویض لباس” ندارد.
فرقی ندارد که کسی می خواهد شلوار بخرد یا یک لباس شب، باید لباس را بخرد و آن را در خانه بپوشد و در صورتی که اندازه نبود می تواند آن را پس بیاورد و پول خود را دریافت کند.
:: زنان در عربستان
در عین حال در سال های اخیر فرهنگ خوردن “فست فود” و تفریحات آخر هفته در عربستان رواج پیدا کرده است. مراکز خرید بسیاری ساخته شده ‌اند که در آن ها همراه فروشگاه های مختلف عطرفروشی، زیورآلات و منسوجات، رستوران های “فست فود” نیز وجود دارد و ساندویچ ‌های مختلف را عرضه می ‌کنند. شب ‌های جمعه این مراکز مملو از خانواده ‌های پرجمعیت عرب می‌شود. یک مرد به همراه شش تا هفت کودک خردسال و چند خانم عرب که از پشت روبنده نمی ‌توان به درستی تشخصی داد که این ها زن‌ های او هستند یا دختران او؟
:: صدای خنده زنان نمی‌ آید
زن در جامعه عربستان حضور موثری ندارد. نه صدای حرف زدن زنان به گوش می رسد و نه صدای خنده آنان. در سال های اخیر اجازه استخدام زنان در مراکز مختلف از جمله مشاغل دولتی صادر شده اما هیچ یک از فروشنده های فروشگاه ها زن نیستند و کار کردن زنان در فروشگاه ‌ها که خصوصی محسوب می‌ شوند امری غیر قانونی است. حتی فروشگاه هایی که لباس زیر زنانه می‌ فروشند، نیز دارای فروشندگان مرد هستند. البته فروشندگان زن دوره گرد در اطراف “مسجدالنبی” و “مسجدالحرام” حضور دارند که به طور غیرقانونی به کار مشغولند، اما بیشتر آن ها عرب نیستند و زنان مهاجر آفریقایی هستند.
در عربستان به ندرت می ‌توان دختر و پسر عرب را دید که کنار هم راه می ‌روند و یا به مراکز خرید می‌روند. “مطاوا” یا پلیس مذهبی در همه جا حضور دارند و اگر دختر و پسری که نامحرم محسوب می‌شوند، قصد معاشرت با یکدیگر را داشته باشند به سختی مجازات می ‌شوند. حتی زوج های جوان که مشکل شرعی نیز ندارند، در مکان ‌های عمومی کمتر با یکدیگر حاضر می ‌شوند.
در عربستان خانواده بدون فرزند و چندین زن معنی ندارد و در عرف رایج، خانواده‌ هنگامی شکل می ‌گیرد که از یک اتومبیل شاسی بلند یک مرد با عبای سفید عربی به همراه زنان سیاه پوش و بچه های کوچک خارج شوند. چنین تصویری شمای کلی یک جامعه سنتی عرب است.



برای دیدن 10 تصویر و بقیه مطالب به ادامه مطلب بروید